EMDR – czyli Eye Movement Desensitization and Reprocessing, tłum. desensytyzacja i przetwarzanie za pomocą ruchu gałek ocznych, to ustrukturalizowana i oparta na dowodach naukowych metoda, która umożliwia leczenie objawów i zaburzeń, powstałych na skutek trudnych doświadczeń, małych i dużych traum. EMDR jest stosowane szczególnie przy pojedynczych ostrych traumach jak wypadki, przemoc, katastrofy naturalne, ataki terrorystyczne, zdarzenia wojenne, gwałt etc. jak też wielokrotna, długotrwała ekspozycja na sytuacje urazowe np. trwająca psychiczna/ seksualna przemoc, wykorzystywanie seksualne, wojna, tortury, obozy. Wykorzystywana jest przede wszystkim w pracy z objawami stresu pourazowego (PTSD), fobiach, depresji a także z mniejszymi codziennymi sytuacjami. Może np. być wykorzystana do poradzenia sobie z tremą, przygotowania do trudnych spotkań, wystąpień publicznych, dla sportowców przed zawodami etc.
W procesie terapii EMDR stosuje się szczegółowe procedury, aktywujące naturalne procesy gojenia emocjonalnych ran z przeszłości lub obaw na przyszłość powodujących intensywne cierpienie. Nadrzędnym celem EMDR jest przetworzenie zablokowanego wspomnienia, obniżenie poziomu negatywnych emocji i wzmocnienie pozytywnych przekonań na swój temat.
Terapia polega na obustronnej stymulacji półkul mózgowych za pomocą ruchu gałek ocznych lub innym rodzaju stymulacji mózgowego (słuchowej, taktylnej) systemu przetwarzania informacji, tj. przetwarzania sieci pamięciowych traumy (mózg emocjonalny) i sieci z pamięci świadomej (mózg poznawczy).
Traumatyczne wspomnienia zapisywane są w nieświadomej i emocjonalnej części mózgu i nie łączą się z częścią świadomą. Powoduje to, że każde wydarzenie przypominające choć trochę to pierwsze /traumatyczne/ i silnie stresujące zdarzenie staje się czynnikiem spustowym w aktywacji siatki wspomnień mózgu emocjonalnego.
Konsekwencją tego mogą być między innymi pojawiające się natrętne myśli dotyczące zdarzenia, koszmary senne, tendencja do unikania przypominania o zdarzeniu, zaburzenia snu, odżywiania, wybuchy złości, samookaleczenia, pogorszenie stanu zdrowia, chroniczny, niewytłumaczalny ból, problemy w podejmowaniu decyzji, ataki paniki, kompulsywne i obsesyjne zachowania, emocjonalne odrętwienie, utrata sensu życia czy izolacja społeczna.
Podejście EMDR rekomendowane jest przez międzynarodowe i krajowe organizacje zajmujące się zdrowiem psychicznym m.in.: American Psychiatric Association; National Institute of Health & Clinical Excellence; Department of Veterans Affairs and Department of Defence; Światową Organizację Zdrowia (WHO).